काव्य कारणां

काव्य कारणां काव्याची लक्षणां आनी ताचे प्रयोजन हांचो विचार केल्यार रोखडोच काव्य कारणाचो विचार मनांत येता.सगळेच लोक काव्य रचपाक समर्थ आसना.काव्य रचना वा काव्याची सज्जनशिलताय विशेश गुणांनी वा साधनानी संभव आसता.ज्या कारणांनी कवी कर्म सफळ जाता .ताकाच आमी काव्य कारणां म्हणु येता.दुसऱ्या उतरांनी सांचे जाल्यार काव्या निर्माण करपाक जी कारणां गरजेची आसात ताकाच काव्य कारणां म्हण्टात.

काव्या नर्मिर्ती फाटल्यान मुखेलपणान तीन कारणा गरजेची आसात

• प्रतिभा
• अभ्यास
• व्युत्पत्ति

प्रतिभा

काव्या निर्मिती फाटलें सगळ्यात म्हत्वाचे कारणा म्हण प्रतिभेचो उल्लेख येता.प्रतिभा म्हळ्यार मनशाक जल्मजात मेळिल्ली कलेची ईवरीय देणगी.ह्या ईश्वरीय देणगीच्या आधाराचेर तो व्यक्ती अलौकीक आनंदाचे खीण वाच्याप्याक भेटयता.प्रतिभा नासत जाल्यार काव्या निर्मणी अशक्य वा भोव कठीण अशें म्हण्टात.पूण विविध घटकांचो आधार घेवन प्रतिभेचे मुळाचे स्वरुप आमच्यानी उबें करुं येता.प्रतिभा म्हळ्यारुच काव्या रचपाची तांक वा कला.प्रतिभा ना त्या कविची गत पाखा झडिल्ल्या सवण्या भाशेन .एकाद्र्या सुवातीचे,मनशाचे,प्रसंगाचे चित्रण करपाचे बळगें जेम लेखका कडेन आसता ताकाच प्रतिभा म्हण्टा.प्रतिभा ही बौध्दीक शक्त जातूंत नव्या विचारांचो उन्मेश जाता.

प्रतिभा ही मनशाची जल्मजात दैवी शक्ती जाका लागुन कवीच्या भितर नव्या रचंनाची स्फुर्ती जागृतजाता.ताका लागुनच कवि सादारण मनशां परस चड संवेदनशील आसता आनी तो काव्याच्या रुपान आपले संवेदना व्यक्त करता.ती जल्मजात वा पुर्वजल्माच्या संस्कारा लागुन आसता प्रतिभेक निसर्गीक पद्दत मानप सभावीक जावन आसा.सफळ काव्या निर्मितीक प्रतिभा आसप चड गरजेची.अशें जायते कवी जावन गेले जाचे शास्त्रीय ज्ञान चड नाशिल्ले पुण प्रतिभेच्या नांवार अमर काव्य रचून गेले.ताका लागुन इंगलीशीत म्हळा POETS ARE BORN NOT MADE

प्रतिभा निर्माण जावपा फाटलीं वेगवेगळी कारणां

• ग्रहण
• स्मरण
• निवड
• कल्पना
• स्कंलपना
• स्फूत
• उत्पेक्षा
• भावनात्मकता
• गरज

ग्रहण

ल्हानपणासावन जेन्ना वेगवेगळ्यो गजाली मनीस वा कवी आयकता पळयता तशेंच अणभवता.ताचे बारीक सारिक तपशील ताच्या अंत्सकरणांन उटलेले आसतात. वा मनाच्या कोनशाणत सुप्त लिपिल्ले आसतात.मनशाचे मन सुक्ष्म स्तुल गजालींचो अणभव घेता आनी संवेदनशील मनशाचेर ताचो चड परिणाम जाता म्हळ्यार ताणे बारीक सारिक गजाली स्पश्टपणान ग्रहण केल्यो आसतात

स्मरण

प्रतिभेचो मुखेल पांवडो म्हळ्यार जें ग्रहण केलां. ताचे स्मरण करुन गरज पडटा तेन्ना परतें तश्याक तशें मांडप. एकाद्री गजाल वेवस्थीत ग्रहण केली जाल्यार तितल्याच सहजपणानती स्मरण जावपाक जाय जाल्यारुच प्रतिभेक वाव मेळटा.

निवड

काव्याच्या वेगवेगळ्या कारणां भितर विशयाची आशयाची आनी अणभवाची योग्य निवड करप हेप्रतिभेचें एक कार्य जावन आसा. यादीनी भरिल्ल्या साकांतल्यान सत्य,शिव आनी सुंदर ही तत्वां आसा तो प्रभावी विशय वेंचून काडून तो काव्या निर्मितीक आरंभ करता

कल्पना

प्रभावी कल्पनाशक्ती हो प्रतिभेचो प्राण जावन आसा.संस्कृत आचार्यानी प्रतिभेची जी कल्पना केल्या तीं कल्पनेच्या आदारनुच केली आसा.संवसारांतल्या वास्तवतायेक नवेंरुप आनी नवें आकार दिवपी ती प्रतिभा कल्पनाशक्तीतल्यानूच फुलून येता.संवसारांतल्या विविध व्यक्ती,पसंग,घटना हाच्यो आंतरंगात प्रवेश करुन मनशाच्या अंतस्करणातल्या सत्याचे दर्शन घडोवपी ताक कल्पनाशक्तींत आसता.

उत्पेक्षा

प्रतिभे बरोबर उत्पेक्षेचो विचार जावपाक जाय.हें प्रतिभेचे खास विशिश्ट रुप जावन आसा अशें म्हळ्यार जाता. प्रतिभेवरवी अजापभरीत करपी गजालींचो विचार जाता.उत्पेक्षे वरवी प्रत्यक्षान घडुक नाशिल्ल्यो गजाली बरोवप्याक आनी वाचऱ्याक दिसता.

भावनात्मकाता

साहित्याचो मनशांकडेन संबंद आसा.कवी म्हळयार शब्दाचो ईश्वर अशें कांय जाणकार म्हण्टात.आपल्या गिरेस्त प्रतिभेच्या आधाराचेर हो कवी उत्कृश्टांतली उतकृश्ट कविता जल्माक घालता पूण ताचे कडेन फक्त प्रतिभाच आसली म्हण जायना तर आपल्या भोंवतणच्या मनशाचो आनी सैमाचो भावनात्मक संबंद ताचे भितर आसचो पडटा. हांगा म्हत्वाची थारता तीं कविच्या काळजातलीं संवेदनशीलताय आनी भावनात्मकता.

गरज

काव्य कारणां भितर गरज हें एक म्हत्वाचे कारण जावन आसा.साहित्य समाजाक बरयिल्लें आसता.जायते फावटी कवी वा लेखक आपलें कर्तव्य म्हण बरयता.ताका ती बरोवपाची गरज दिसता म्हण तो बरयता.ताच्या मनांतली घुस्पटपी भावनांची वेग सतत मुक्त जावपा खातीर प्रयत्नशील आसता.ही भावना मुक्त करपाची गरज जितल्या तिवत्रायेन भासतली तितल्याच तिवत्रायेन तो कवी त्या भावनाक मुर्तरुप दिवक शकतलो.

अभ्यास

संस्कृतान आचार्यानी सांगिल्लें हें दुसरें काव्य कारण.हो अभ्यास काव्यशास्त्राच्या अनुरुप आनी त्याच तरेन काव्य बरोवक आनी ताचेर चर्चा करपाक समर्थ आशिल्ल्या लोकांकडेन करचो.साहित्यीक ग्रंथात अभ्यास हें काव्य कारण श्रेष्ठ मानला.पाश्चात्य विचारवंत लेगीत ह्या काव्यकारणांक मान्यताय दिता. जाणकारांच्या फुडारपणाखाला परत परत काव्य रचनेचो अभ्यास करुन,तांका दाखोवन ताचें कडल्यान मार्गदर्शन घेवन परत बरोवप म्हळ्यार अभ्यास.अभ्यास करुन सामान्य बुध्दीच्या मनशाकुंय पांडित्य प्राप्त जाव येता.

काव्याच्या अभ्यासात काव्याचे अंतरंग आनी बाह्यरंग स्पश्ट जाता.त्या उपरांत काव्याच्या मांडावळीचो अभ्यास करप गरजेचो. काव्यांत वेगवेगळे शब्दप्रयोग,अंलकार,छंद,हांच्या अभ्यासाची गरज आसता.काव्याची सुरवात कशी करप. मध्य कशें करप. शेवट कसो करप हें सगळें अभ्यास केल्यारुच जमता.जेणेकरुन बरें काव्य निर्माण जाता.जें सुचता तें बरोवप उपरांत ताचेर कसलेच संस्कार

व्युत्पत्ति

संस्कृत जाणकारांनी काव्यानिर्मिती खातीर पयलें म्हत्व प्रतिभेक दिला.उपरांत अभ्यासआनी व्युत्पत्तीक दिला. रुद्रटान प्रतिभेक सहज आनी उत्पाद्या मानला जातूंत सहजान म्हळ्यार सहज वा स्वाभाविक आसता.पूण उत्पाद्याच्या अंर्तगत निपुणता आनी अभ्यास येता. ह्याच निपुर्णतायेक रुद्रट आनी कृतकान व्युप्तत्ति म्हळां.व्युतपत्ति म्हळ्यार कला वा प्रंचड पांडित्य. विविध शास्त्राचे अवलोकनान आनी सत्संगान प्रंचड पांडित्य आनी कला प्राप्त जाता वा संवसारांचे बरें गिन्यान आसा वा शास्त्रांत छंद. कोश, नृत्य, गिंता, वादन, चित्रकला हाचें गिन्यान जाल्यार धर्म, अर्थ, काम आनी मोक्ष हया चार

पुरषार्थाचो आस्पाव जाता. कविक आदल्या महाकविच्या काव्य ग्रंथाचें वाचन,इतिहास,वळख अभिप्रेत आसता. अशें तरेन मनशाकडेन जर तितली बहृसृतताय आसली जाल्यार मनीस खुब गिन्यानी जातलो आनी ह्या मेळियल्ल्या गिन्यानाचो फायदो प्रतिभेक जाव येता. ह्या गिन्यानाचो फायदो आनी उपेग कवीक कशें तरेन जायत सांगुक येना पूण निपुर्ण कवी ह्या गिन्यानाचो फायदो बरें काव्य रचपाक करता.