गद्य साहित्य

गद्य साहित्य: नवलकथा आनी कथा- ह्या काळांतली कथा आनी नवलकथा चडांत चड समजामिमुख जाल्ली दिसता. भारताचें यथार्थ दर्शन ह्या कथा-नवल कथांनी घडटा. दलीत आनि पद्दलीत समाजाचें प्रामाणीक चित्र पितारपाचेंकाम समर्थपणान ह्या काळांतल्या लेखकांनी केलां. ह्या कालखंडांत नवलकथेच्या मळार क्रांतीकारी योगदान दिवपी प्रेमचन्दाच्या नांवान ह्या कालखंडाक प्रेमचन्द युग म्हण्टात. ताणें गोदान, गबन,रगभूमि, कर्मभूमि, कायाकल्प, सवासदन, प्रेमाश्रय अशो एकापरस एक सरस नवलकथा बरयल्यो. ताच्यो 'पुस की रात', 'कफन', 'बडे घर की बेटी', 'शतरंज के खिलाडी' हे कथा संग्रह प्रसिद्द आसात. ह्याच काळांतले आनी कता -नवलकथाकार अशे आसात.- विश्वंभरनाथ शर्मा कौशिक (ननवलकथा: माॉ, भिखारिणी; कथा: कताई, रक्षाबंधन, उध्दार), सुदर्शन (हारकी जीत, ्लबम, आशिर्वाद), चतुरसेन शास्त्री (ह्रदय की परख, ह्रदय की प्यास, अमर अभिलाषा, आत्मदाह), चंद्रधर शर्मा गुलेरी (उसने कहा था, सुखमय जीवन, बहु काकाँच), जयशंकर प्रसाद (कंकाल, तितली, आकाशदीप पुरस्कार, प्रतिशोध). मनोविज्ञानाची फाटभूंय घेवन कथा बरोवप्यांमदीं इलाचंद जोशी, जैनेनद्, अज्ञेय हांचें लिखाण उल्लेखनीय आसा. तेभायर सियाराम शरण गुप्ता, भगवती प्रसाद वाजपेयी, वृन्दावन लाल वर्मा, राहुल संस्कृत्यायन आदि लेखकांनी मोलाची भर घाल्या.

नाटकाच्या मळार प्रसाद हांणे अपूर्व अशें योगदान दिल्ल्यान नाटकाच्या संदर्भांतल्यान ह्या कालखंडांत प्रसाद युग म्हणून वळखतात. 'सज्जन विशाखा', 'अजातशत्रु', 'जनमेजय का नागयज्ञ', 'राज्यश्री', 'स्कंद गुप्त', 'चंद्र गुप्त', 'ध्रुवस्वामिनी' अशींं सरस नाटकां बरोवन प्रसादान आपली अशी नाट्य परंपरा निर्माण केली. हरिकृष्ण प्रेमी (रक्षाबंधन, पाताल विजय, प्रतिशोद), लक्ष्मीनारायण मिश्र (संन्यासी, मुक्ति का रहस्य, राक्षस का मंदिर, राजयोग) हे हेर नाटककार आसात. पुरा, इतिहासांतली कथानकां वेंचून, भारतीय आनी अस्तंती शैलींचो समन्वय साधून नाटकां आनी नाटकुलीं निर्माण जालीं.

निबंदाच्या मळार साहित्यीक, दार्शनीक, मनोविज्ञानीक आनी आलोचनात्मक प्रकृतीच्या निबंदाची निर्मिती जाली. आचार्य रामचंद्र शुक्ला (चिंतामणी भाग १ और २), बाबु गुलाबराय (फिर निराशा क्यों ?, मेरी असफलता), पद्मालाल बख्शी ९कुछ, पंचपात्र), राहुल संस्कृत्यायन, राधाकृष्णादास, शांतिप्रिय व्दिवेद ह्या निबंदकारांनी हेम दालन समृध्द केलें. समिक्षेच्या मळार आचार्य रामचंद्र शुक्ला, शामसुंदरदास, लक्ष्मीनारायण, डॉ राम शंकर रसाळ, डॉ रामकुमार वर्मा, कृष्णशंकर शुक्ल, नन्ददुलारे वाजपेयी, शांतिप्रिय व्दिवेदी हांणी शास्त्रीय समिक्षेक व्हड योगदान दिलें.

रानी, मृगनयनी) हजारी प्रसाद व्दिवेदी (बाण भट्ट की आत्मकथा), संगेय राघव (घरौंदा, विषाद मठ) उपेंद्रनाथ अश्क (सितारों के खेल, गिरती दिवारें) हे कांय मुखेल लेखक आसात.

निबंदाच्या मळार हजारीप्रसाद व्दिवेदी, दिनकर, अज्ञेय, यशपाल, जैनेंद्र, रामवृक्ष बेनापुरी, शांतीद्रेय व्दिवेदी हांणी जिवीताच्या विविध आंगांक स्पर्श करपी निबंद बरयले. तेभायर हजारी प्रसाद व्दिवेदी, नगेंद्र, रामविलास शर्मा, शिवप्रसाद सिंह चौहान, विश्वनाथ, प्रसाद मिश्र, रामकृष्ण शुक्ल हांणी हिंदी समिक्षेच्या मळार भरीव योगदान दिलां.