तप

तप देह, मन आनी इंद्रीय हांकां क्लेश तें साध्य करुन घेवपाचो धर्मीक अधिश्ठान एक उपाय. तपाची व्याख्या अशी आसा-तपति तापयति वा म्हळ्यार जें तापता वातापयता तें तप, यज्ञ, दान आनी तप हीं भारतीय संस्कृतीचीं तीन मुखेल आंगां. तपाच्या उज्यांत तपाच्या उज्यांत तापलर बगर मनशाची जीण नितळ जायना आनी कामनांची सिध्दीय तपाबगर जायना अशें सांगलां. उपास, ध्यानधारण, इंद्रियांचेर संयम, जप, यात्रा हें सगलें कश्टकारक आचरण करप म्हळ्यार तप, तप हे कल्पेचो संबंद चतुर्विध पुरुशार्थ आनी चार आश्रम हांचे कडेन आसा. चारुय वेदांनी आनी ब्राह्मण ग्रंथांत तपाविशीं खूब उणे उल्लेख मेळटात, तपाचो सांठो जितलो व्हड तितली मनशाक उंचेली सुवात प्राप्त जाता सुवात प्राप्त जाता अशें अथर्थवेदांत म्हळां चड काळ कश्ट सोंसून कसलेंय सत्कर्म करप, असोय तपाचो अर्थ आसा.

कसलेळय ज्ञान प्राप्त करुन घेवपापासत आत्मशुध्दी करप म्हळ्यारुय तप, ब्रह्मज्ञाना खातीर तपाची गरज पुर्विल्ल्या उपनिषदांनी सांगल्या. देखीक, स्वाध्याय आनी प्रवचन म्हळ्यार तप, अनशन म्हळ्यार तप, दम, शांती, सत्य, अध्यन, दान यज्ञ, उपासना म्हळ्यारुय तप अशें उपनिषदांनी म्हळां छांदोग्य उपनिषदां ‘त वानप्रस्थ हो रानांत तप क म्हळां. तपाक लागून ब्रह्माचें ज्ञान मेळ्टा, तप हेंच ब्रह्म अशें तैत्तिरीय उपनिषदां तपाचे कायिका, वाचिक आनी मानसीक तशेंच सात्त्विक, राजस आनी तामस ह्या शब्दाचो प्रायश्वितान पाप ना जाता अशें धर्मसुत्रांनी सांगलां. आपापल्या वहेंच तप, अशें मनुस्मृतींत म्हळां. पापाचें स्वरुप जशें आसात, ते प्रमाण ए वर्सामेरेन तप करचें अशें गौतम धर्मसुत्रांत म्हळां. व्यासाच्या प्रंचड काळाळतल्या सगल्या वाड. मयाचो संग्रह जालो. शिव, बुध्द, नरनारायण जिणेंत तपाचेंच सामथर्य दिसता. तीन पिळग्यांच्या तपा उपरांत भगीरथान दिसतात. विश्वमित्रान लेगीत खर तप करुन ब्रह्मर्षी ही उपाधी मेळयल्ली करपा खातीर भगवान विष्णुन ब्रह्मदेवाक उत्पन्न करुन ताका तसो आदेश रचणूक कशी करची तेंच ब्रह्मदेवाक समजना जालें.

ते खातीर तो भगवंताक ताका तप करपाक सांगलें. ताणें शंबर वर्सां कठीण तप करुन सृश्ट निर्मिली. घेवपा पासत पार्वतीन लेगीत तप केल्लें सृश्ट निर्मिली शिवाक प्रसन् करुन्न घे लेगीत तप केल्लेंतपान असाध्य तें साध्य जाल्ल्यान, सामान्य मनी पुर्तीखातीर आपापले परीन तप करता. एक वा दोनूय हात वयर धरुन अं पांयाचेर उबें रावप, सतत जागें रावप, मौन धरप, चलत रावप, दंडवत घालीत तरेचीं खर तपां पयलींच्या काळांत लोक करताले. अन्नाचेर नियंत्रण दवरप आंग मानताले ते खातीर कांय तपस्वी फ्कत उदक पियेवन वा उपाशींच राअसले तपस्वी भारताच्या कामय वाठारांनी चड करुन तीर्थक्षेत्रांनी, दोंगरी दिसतात.

आदल्या जल्मांतली कर्मां करुन नश्ट करचीं अशें बौध्द धर्मांत बुध्दीक मान्य नाशिल्ले. तपस्येंतले आत्मक्लेश आनी उपास हे सारके दे अतिरेकी दिसताले तपाविशींचो ताचो स्वताचो अणभूवय उरफाटोच आशिल्ल्यान, सुर्वेक ज्ञान मेळोवपापासत ताणें तपाचोच मार्ग आपणायल्लो पूण खर तप करुन ताचो देह हाडकुळो आनी सामको अशक्त जालो. उपरांत ताका दिसलें असल्याआत्ककोशांनी ज्ञान मेळचें ना. हाचे परस ज्ञानप्राप्तीचो वेगळो असो मार्ग आसूंक जाय. असो विचार करुन ताणें पयली आरोग्य सुदारलें आनी किण्ण सुवातेर चिंतनाचो मार्ग आपणायलो. तातूंतल्यानूच तो बुध्द जालो. नैतीक आचरण, ध्यान आनी अंतर्मूख जावप ह्यो गजाली मनशाक उच्च ध्येयाचेर व्हरतात, अशें बुध्दान संयुक्त निकयांत सांगली.

जैन धर्मांत मात असल्या शारिरीक क्लेशांक चड म्हत्व दिलां. संचित कर्म नश्ट करप हाका जैन धर्मांत कर्मनिर्जरी अशें म्हळां आनी कर्मनिर्जरेचें मुखेल साधन तप मानलां. जैन धर्मांन तपाचे ब्राह्य आनी अभ्यंतर अशें दोन भेद केल्यात. ग्रीककेल्यात. ग्रीक लोकांभितर असाध्य आनी तप हयो हयो कल्पना घट जाल्ल्यो. ग्रीक क्रिस्तांव (Eastern orthodox church) इगर्ज हातुंतूय ह्यो कल्पना आसात रोमन कॅथॉलीक इगर्ज आनी प्रॉटॅस्टंट इगर्ज हातूंत पापाची कबुली (कन्फॅशन) दिवन ते विशीं पश्चाताप उक्तावन चूक मागप आनी योग्य प्रायश्चीत घेवप, ह्या स्वरुपांत तपाची कल्पना ख्रिस्ती धर्मांत आसा.