तांत्रीक शिक्षण

तांत्रीक शिक्षण विज्ञानाचो वेव्हारीक उपेग करुन समाजाक उपेगी पडटा, अशा वेवसायांचें तंत्रगिन्यान दिवपी शिक्षणीक तांत्रिक शिक्षण अशें म्हण्टात. देशाचे अर्थवेवस्थेंत उद्देगधंद्यांत उत्पादनाक म्हत्व आसता. उत्पादनाचो पांवडो बरो दवरल्यार आनी उत्पादनाचो वेग वाडयल्यार आर्विल्ल्या उत्पादन तंत्राचो उपेग करचो पडटा. विंगड विंगड वेवसायाचें तंत्रगिन्यान ताका खबर आसूंक फावोच पूण ते भायर विज्ञान आनी तांत्रीक फाटयांतलीं मुळावीं तत्त्वां हांची जाण आसची पडटा. उद्देधंद्यांत सादारणपणान तीन पांवडयांवयल्या तंत्रज्ञांची गरज आसता. ते तीन पांवडेअशे आसात- 1)कुशळ कामगार 2)पर्यवेक्षक 3)उत्पादन 4) अभिकल्पक आनी 5))वेवस्थापन तज्ञ इतिहासः उत्खननांत पुर्विल्ल्या संस्कृतांयांचे जे अवशेश मेळळयात,तांचेवयल्यान आदल्या काळांत मनशाक नौकानयन ,धातूविज्ञान,वास्तुशास्त्र,स्थापत्यशास्त्र आनी हेर विशयांनी उदरगत केल्ल्याचें जाणवता.मदल्या युगांतल्यो इमारती,खारजां,बंदरां हांचेवयल्यान हे प्रगतीची पारख जाता.त्या काळांतल्यो साधनसामुग्री आनी हेर सोयीसुविधी मतींत घेतल्यार तंत्रज्ञांनी केल्ली कामां तुस्त करपासारकीं आसात.

त्या काळांतल्या तंत्रज्ञांक आनी कारागिरांक विज्ञानाच्या मुळाव्या तंत्रांची जाण मुळाव्या तंत्रांची जाण आशिल्ली काय किदें,हें निश्चतीपणान सांगूं नजो..घडये,गुरु-शिश्यपरंपरेंतल्यान गिन्यानाचो प्रसार जातालो आसुंये.उमेदवारी पद्दतीन शिक्षणाचो प्रसार जातालो.प्रगतीचो वेग जरी संथ आसलो,,तरी तातूंतल्यान त्या काळांतली गरज सहज भागताली.अस्तंतेकडल्या देशांत नेटान सुरु जाल्लो विज्ञानाचो प्रसार आनी अठराव्या शतमानांतली उदेगीक क्रांती हांकां लागून यंत्रांचो वापर सुरु जालो.तरेकतरेचीं यंत्रां चलोवपाखातीर कामगारामचो उणाव व्हडा संख्येन जाणवूंक लागलो आनी उदेदवारी पद्दत उणी जावन संस्थांतर्गत शिक्षणाची पद्दत सुरु जाली. अस्तंती देशः जर्मनी आनी फ्रांस ह्या देशांनी संस्थात्मक शिक्षण क्रमान 1765 आनी 1775त सुरु जालें.फ्रांसांत 1766 झां रुदॉल्फ पेरँ हाणें एकोल द पॉलिटॅक्निक स्थापन करुन अभियांत्रिकी शिक्षणाची बुन्याद घाली,देखून पेरँ हाका आभियांत्रीकी शिक्षणाचो आभियांत्रीकी शिक्षणाचो आद्य संस्थापक मानतात.आद्य संस्थापक मानतात.1802त अमेरिकेंत वॅस्ट पॉयंट ह्या गांवांत यूएस्.मिलीटरी अँकॅडमी स्थापन जाली.

ल्हव यांत्रीक उदरगत जावंक लागली तशी युरोपांत अठराव्या शतमानाचे अखेरेक आनी अमेरिकेंत एकुणिसाव्या शतमानाचे सुर्वेक तांत्रिक शिक्षणीक विज्ञानीक बसका आसूंक जाय,अशी गरज दिसूंक लागली.देखून ह्या शिक्षणांत देखून ह्या शिक्षणांत विज्ञान,गणित आनी तंत्रविद्येंतलीं मुळावीं मुळावीं तत्त्वां हांचो आसपाव केलो. 1845-60 ह्या काळांत अमेरिकेंत हार्वर्ड,मिशीगन,यॅल,कोलंबिया हीं विद्यपीठां स्थापन जालीं.1862 सावन विद्यापीठांचो आंकडोय बरोच वाडलो.तांत्रीक संस्था आनी अभियांत्रिका म्हाविद्यालय लेगीत वाडूंक लागली.1931 तसोसायटी फॉर ध प्रमोशन आँफ इंजिनिअरींग एज्युकेशन हे संस्थेन उजवाडायल्ल्या एका अहवालाक लागून आसपाची गरज आसा,हे कल्पनेक चालना मेळळी ह्या अहवालाक लागून तशेंच विज्ञानीक आनी अभियांत्रिकी उददेगांनी बेगोबेग जावपी वाडीक लागून प्रशिक्षीत तंत्रज्ञांची गरज,लशकरी तंत्रज्ञांची वाडटी गरज,तांत्रिक शिक्षणांतल्यान तयार जायत आशिल्ली वाडटी ग्रंथसंपत्ती ह्या कारणांक लागून अमेरिकेंत तांत्रीक शिक्षणाची रोखडीच वाड जाली.दुसऱ्या म्हाझुजाच्या काळांत आनी ते उपरांत तांत्रीक क्षेत्रांतलें संशोधन बरेंच वाडलें.पदव्युत्तर शिक्षणाचीय तजवीज जाली.अवकशयाकडेन संबंदीत उपकराणांच्या पूरक आनी पोशक अशे बदल जाले.

एकुणिसाव्या शतमानामेरेन कुशळ कारागिरांचें शिक्षण उमेदवारी पद्दतीन दिताले.प्राथामिक आनी माध्यमिक शाळांतल्यान वेवसायीक शिक्षणाची सुरवात जर्मनींत 1870त जाली.अमेरिकेंत 1875त राष्ट्रीय पांवडयाचेर एक वेवसायीक शिक्षण विभाग स्थापन केल्लो.पूण शिक्षणीक मान्यताय मेळळी.कारखान्यांतल्यान उमेदवारी करुन शिकपी कामगारांक नियत्रंण उमेदवारी कायद्या प्रमाण करतात.

भारतः पुर्विल्ल्या काळांत आनी मध्ययुगांत भारतांत हेर देशांइतकी प्रगाती जावंक नाशिल्ली.ताचीं उदाहरणां विंगड विंगड आदल्या काळांतले अवशेश अजिंठा-वेरुळासारकीं लेणीं,इमारती,किल्ले ,वस्त्र-उद्देग हांचेपसून मेळटात.पूण त्या काळांत लिखीत साहित्य मेळनाशिल्ल्यान तंत्रगिन्यानाचे विज्ञानीक फाटभुंयेसंबंदीं कळूंक मार्ग ना.ब्रिटीशांचे मुस्तींत पक्क्या म्हलाक बाजारपेठ मेळोवन दिवपा नदरेन थळाव्या उददेगधंद्याक राजकी फाटबळ मेळळना आनी कालांतरान थळावे उद्देदधंदे अस्ताक गेले. एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या दुसऱ्या अर्दांत अशे परिस्थितिंतूय कांय उद्देगपतींनी कापडा गिरण्यो यंत्रां तयार करपाचे कारखाने आनी तिख्या कारखाने सुरु केले.तातूंत कागपी तंत्रज्ञांचें शिक्षण कारखान्यांत दिवपाची वेवस्था आशिल्ली राजकी फुडारी देशांत उद्देग स्थापन करपाविशीं आनी तेसारकिल्यो तांत्रिक शिक्षणाच्यो सोयी मेळोवन दिवपाखातीर तळमळीन वावुरताले.पूण ब्रिटीश राज्यकतर्यांपसून तांकां प्रतिसाद मेळळोना.वेगवेगळ्या रेल्वे कंपन्यो तशेंच झुजांत लागपी साहित्यतयार करपी कारखाने,तांकां लागपी कर्मचारी वर्ग त्या त्या कारखान्यांत शिक्षण दिवन तयार करताले..स्थापनविभागांतल्यान विंगड विंगड पांवडया वयल्या कर्मचाऱ्यांक शिक्षण दिवपाखातीर 1846-58 चे मजगतीं वर्ग उक्ते केले.कांय तेंपान तांचें रुपांतर अभियांत्रिकी म्हाविद्यालयांनी जालें.रुडकी(1846),पुणे (1854),कलकत्ता (1856)आनी चेन्नई(1858) ह्या नगरांनी अभियांत्रिकी म्हाविद्यालयां सुरु जालीं आनी तीं थळाव्या विद्यापीठांक संलग्न केली. ते उपरांत 1887 त मुंबयंत व्हिक्टोयो ज्युबिली टॅक्निक इन्स्टिटयूट सुरु जालें.तातूंत सुर्वेक पदाविका शिक्षण दिताले आनी 1947त पदवी परिक्षेचें शिक्षण सुरु केलें.1907 वर्सा बेंगळुरांत इंडियन इन्स्टिटयूट ऑफ सायन्सच्या पदव्युत्तर शिक्षणाची वेवस्था जाली.1917 त बनारस विद्यापीठाची स्थापणूक जाली आनी तातूंत विंगड विंगड विशयांतलें तांत्रिक शिक्षण मेळूक लागलें.

इंडियन स्कूल ऑफ मायस हार्टकोर्ट बटलर टॅक्निकल इन्स्टिटयूट ,रसायनीक तंत्रविद्येचो मुंबय विद्यापिठांतलो विभाग ह्यो संस्था 1921-34 ह्या काळांत सुरु जाल्यो.त्या काळांत भारतांत उच्च शिक्षणाची वेवस्था नाशिल्ली.देखून इंगलंइड,जर्मनी,अमेरिका ह्या राश्ट्रांनी वचून शिक्षण घेवंचें पडटालें.1905-07 ह्या काळांत सरकारी खर्चान 113 तंत्रज्ञांक इंगलंडांत शिक्षण दिलें 1947त भारत सरकारान पयलेच खेपे सायंटिफिक मॅनपावर समितीन फुडल्या धा वर्सांक लागपी विज्ञानीक आनीतांत्रिक मनीसबळाचे अदमास तयार केले ताका अनुसरुन तांत्रीक संस्थांची वाड करपाचें थारायलें.1960 मेरेन पदविका आनि पदवी शिक्षण दिवपी संस्थांची आनिकूय वाड जाली. केंद्र सरकारान उच्च शिक्षणाखातीर 1946त एक खास समिती नेमिल्ली.हे समितीचे शिफारसीप्रमाण खरगपूर(1951),मुंबय((1958),कानपूर आनी मद्रास(1959)आनी नवीं दिल्ली(1961)ह्या सुवातींनी इंडियन इन्स्टिटयूट ऑफ टॅक्नोलॉजी(आय.आय,टी)ह्यो पांच संस्था स्थापन जाल्यो.ह्या संस्थांक अस्तंतेकडल्या देशांकडल्यान अर्थीक पालव मेळळो.1960 उपरांतच्या फुडल्या काळांत पदव्युत्तर शिक्षणाची तजवीज नेटान जाली. स्वातंत्र उपरांतच्याकाळांत खाशेल्या विशयाचें उंचेलें शिक्षण जायत्या तंत्राज्ञांक भारत सरकाराचे शिश्यवृत्तीन अस्तंतेकडल्या देशांनी धाडले.सद्या तंत्रविद्येंतल्या कितल्याशाच खाशेल्या क्षेत्रांनी उंचेलें आनी पदव्युतर शिक्षण घेवपाची सुविधा आसा.राश्ट्रीय पांवडयार स्थापन जाल्ल्यो साबार आनी प्रयोगशाळा तांत्रीक संशोधनाक चालना दिवपाक मोलादीक योगदान दीत आसात. दुसऱ्या म्हाझुजांत लश्कराक संशोधनाक चालना दिवपाक मोलादीक योगदान दीत आसात.

दुसऱ्या लागपी कामगारांचो आंकडो बरोच व्हड आशिल्लो आनी ते खातीर त्या काळांतल्या तांत्रीक संस्थांनी विंगड विंगड वेवसायांचें शिक्षण दिवपाखातीर केंद्रां स्थापन केलीं,झूज सोंपतचक ळश्करांतल्यन तांकां व्ह्ड प्रमाणांत उणे केले.तांचे पुनर्वसणुक खातीर वयल्या केंद्रांचो उपेग केलो.शिवराव समितीचे शिफारसीप्रमाण 1956 उपरांत ह्या संस्थांचें रुपांतर कुशळ कामगार तयार करपी संस्थांनी केलें.कुशळ वेवसाय शिक्षणाचें नियंत्रण भारत सरकारान आपले कडेन दवरलें.तशेंच उददेगीक प्रशिक्षण संस्थांचो दीसपट्टो कारभार राज्य सरकारां कडेन सोंपयलो.राश्ट्रीय पांवडयार वेवसाय शिक्षणाखातीर National council of traning in vocational trades ही समिती स्थापन केली.ही समिती राश्ट्रीय पांवडयार परिक्षा घेता.अभ्यासक्रमाचो पांवडोय हीच समिती निश्चीत करता.दर एक राज्यांत अशी समिती आसा.थळाव्या प्रस्नांची विस्कटावणी करुन राश्तट्रीय समितीक शिफारसी करपाचें काम हे समिती कडेन आसा कुशल कामगारांक शिक्षण दिवपाखातीर उमेदवारी कायदो 1961त संमत केलो आनी 1963त तो चलणुकेंत आयलो.हे येवजणेंतलो शिक्षंक्रम आंखपाखातीर राश्ट्रीय पांवडयार आनी दरेका राज्य पांवडयार सल्लगार आसतात.उद्देगीक प्रशिक्षण संस्थांतलें शिक्षण आनी उमेदवारी कायद्यावरवीं दिल्लें शिक्षण हातूंत मेल सादला गोंयांत शिक्षणाच्या मळार ल्हव ल्हव प्रगती जायत गेली.तांत्रिक शिक्षणाची गरज भागोवपाखातीर सरकारान कांय उपक्रम हातांत घेतले.14 एपिल घेतले.14 एपिल 1967 वर्सा पणजे आल्तिन्यार सरकारी तंत्रनिकेतन सुरु केलें.आयज हे संस्थेचो बरोच विस्तार जाला आनी ,कम्प्युटर आनी हेर आर्विल्ल्या विशयांचें पदविका शिक्षण मेळटा.

3 जुलय 1967 वर्सा फर्मागुडयेर गोंय अभियांत्रिकी म्हाविद्यालय स्थापन जालें.आर्काटेक्चर म्हाविद्यालय लेगीत सुरु जालें आनी गोंयच्या विद्यार्थ्र्याकं तांत्रीक शिक्षणाखातीरच्यो सुविधा उपलब्ध जाल्यो. सरकारी उद्देगीक प्रशिक्षण केंद्रा( ITI) गोंयच्या साबार वाठारांनी सुरु केल्यांत आणि तातूंतल्यान विंगड विंगड खाशेल्या वावरा खातीरचेम प्रशिक्षण घेतिल्ले उमेदवारी तयार जायत आसात.वारको बोट बांदावळीचें म्हाविद्यालय आसा.ते भायर गोंयात हेर मान्यतायप्राप्त खाजगी संस्थांवरवी वेगवेगळ्या फांटयामचें तांत्रिक शिक्षण मेळटा. गोंय उच्च् माध्यामीक शिक्षण मंडळान इकरावी आनी बारावी मेरेन कांय विशयांखातीर वेवसायीक तांत्रीक शिक्षणाचे अभ्यासक्रम सुरु केल्यात.विज्ञान आनी तंत्रगिन्यानाच्या मळार नेटान उदरगत जायत आसा आनी ह्या कलांक अनुसरुन तांत्रीक शिक्षणावटेन गोंयकार विद्यार्थी गेल्लो दिसता. तरेकवार पांवडयांवयले तांत्रीक शिक्षणः 1)कुशळ कारागीर कुशळ कामगारांच्या शिक्षणक्रमांत खाशेले फिशालकाय गरज आसता.तशेंच संबंदीत गणित,विज्ञान आनी मानव्यविद्या ह्या विशयांचेंय गिन्यान गरजेचें आसता..उद्देगीक प्रशिक्षण संस्थांतलें शिक्षण ह्याआस्पावता.आर्विल्लेकरणाक लागून जशे बदल जातात तशे ह्या वेवसायांखातीर .णववी पास जाल्ले आनी चडशा वेवसायांखातीर धावी पास जाल्ल्या विद्यार्थीक प्रवेश दितात.उमेदवारी काम करुंक मेळटा.कुशळ कामगार जावपाखातीर उमेदवारी कायद्याप्रमाण कारखान्यांत उमेदवारी म्हणुनूय भरती जांव येता.हो अभ्यासक्रम वर्सांचो आसता.उद्देगीक प्रशिक्षण संस्थांतल्या प्रशिक्षकांक प्रशिक्षण दिवपाखातीर मुंबय,कलकत्ता,चेन्नई कानपूर,लुधियाना,नवी दिल्ली आनी हैदराबादेंत संस्था आसात.