तागडी

Set of balance scales, with weights

तागडी पदार्थांचें वजन जोखपाचें साधन. वजन दाखोवपी दर्शकाचो आकार कांटयासारको आशिल्ल्यान तागडेक कांटो अशेंय म्हण्टात. तागडेंत एके घट्ट धातूचे दांडयेक बरोबर मदीं हातानधरपाची वा हुमकळावन दवरपाची वेवस्था आसता. दांडयेच्या मध्यासावन सारक्या अंतराचेर आशिल्ल्या दोनूय तोंकांक दोन सारक्या वजनाचीं दालीं लायिल्लीं आसतात. जे वस्तूचें वजनकरपाचें आसता ती एका दाल्यामत घालून दुसऱ्या दाल्यांत प्रमाणीत वजनां घालतात आनी तागडेची दांडी क्षितीजसमांतर (बरोबर आडवी) जायमेरेन (वा दांडयेच्या मध्यार एक धातूचो ल्हान कांटो तिका काटकोनांत आसल्यार, म्हळ्यार बरोबर उबो जायमेरेन) ती वस्त उणी करतात. तुळाभार ह्या धर्मीक विधींत, मनशाक एका दाल्यांत आनी सम प्रमाणांतले आंगयल्ले जिन्न्स दुसऱ्या दाल्यांत घालून मनशाचें वजन करतात. एक दालें आशिल्लयो तागडयोय वेव्हारांत आसात. देखीक-स्प्रींग कांटो. दांडयेचे तागडेचे समभूज आनी विशमभूज अशे दोन प्रकार आसून दुकानां. बाजारांतल्यान सदच्या वेव्हारांत समभूज जातीची तागडी वापरतात. दुसरे तरेची तागडी म्हालगाडयेन, बोटीन धाडपाच्या व्हडल्या वज्याच्या वजनाखातीर वापरतात.

इतिहास

तागडी ही पुर्विल्ल्या काळासावन प्रचारांत आसा. इ. स .प. 7000ते 5000 वर्सांसावन ती इजिप्तांत वापरांत आशिल्ली, असो आदार मेळटा. मोहेंजोदाडो, हडप्पा ह्या संस्कृतायांच्या काळांत तशेंच वेदीक काळांतले कांय शेंकडे ती जगांतल्या चडशा देशांनी वापरांत आशिल्ली, अशें म्हण्टात. पुर्विल्ल्या काळासावन चलत आयिल्ले समभूज तागडेंत म्हत्वाच्यो अशो सुदारणा पयलीं अठराव्या शेंकडयांत जोझेफ ब्लॅक ह्या रसायनशास्त्रज्ञान केल्यो. इ. स. प. 400 वर्सांपयलीं विशमभूज तागडी तयार केल्ली ताका बिस्मार अशें म्हण्टालट. हाकाच फुडें डॅनीश स्टील यार्ड अशें म्हणूंक लागलो.ह्या तागडयांची चित्रां भारतांतल्या इ. स. प. 300 वर्सां ह्या काळांतल्या नाण्यांचेर सांपडल्यांत विसाव्या शतमानाचे सुरवातीच्या काळामेरेन ती भारतांत वापरताले; पूण हे तागडेसावन व्हडलीशीं बिनचूक वजना करप जायनासलें.

पदार्थांचीं वजनां 1 मायक्रोग्राम (10-6 ग्रा) मेरेन चुकनासतना करपी तागडेक सूक्ष्मपणाक तागडी अशें म्हण्टात. गुरुत्वाकर्शण आनी तागडी अशें म्हण्टात. गुरुत्वाकर्शण आनी चुंबकीय क्षेत्र हांचें मापन करपाखातीर खास परिपिडन तागडयो वापरतात. आदल्यातेंपार धान्याचे जीनस पडी-पायल्यांनी (लांकडी मापां) जाल्यार तेला सारकिले पातळ जिनस शेरांनी (धातुचीं मापां) मापताले-जोखताले. सद्याच्या काळांत सगलेच तरेचे जिनस तागडेर जोखप जाता. वेव्हारांत आणि वेपारांत वेगवेगळ्या सुवातींनी विंगड विंगड प दार्थांचीं वजनां करचीम पडटात. भांगर-रुप्या सारकिल्या मोलादीक वस्तूंच्या वजनाखातीर चड सारकिल्या मोलादीक वस्तूंच्या वजनाखातीर चड बिनचूक आनी संवेदनशील तागडयो वापरप गरजेचें आसता. जळवाचें लांकूड, कोळसो हांचेसारकिल्या पदार्थांच्या वजनाखातीर चड वजन तोलूंक शकपी पूण कमी संवेदनशील तागडी वापरची, हें चडश्या सगल्या देशांनी कायद्यान निशचीत करुन दिल्लें आसा. तागडी आनी वजनाचें मूल्य निश्चीत करपाची आनी ताचेर देखरेख दवरपाची सरकारी यंत्रणा आसता.