भास्कराचार्य
देवनागरी
|
भास्कराचार्य पुर्विल्ल्या भारताच्या गणित इतिहासांत दोन भास्कराचार्य जावन गेले.तातूंतलो दुसरो भास्कराचार्य हो भरतांतलो एक बुदवंत आनी सगळ्यांत कल्पक असो गणिततज्ञ जावन गेलो.पयल्या भास्कराचार्याविशीं चडशी म्हायती मेळना.पयलो भास्कराचार्य सुमार इ.स.४७५ ह्या काळांत जावन गेलो.ताणें गणितावांगडाच अवकाश शास्त्रांतूय वावर केल्लो आसा.हें भायर ताचेविशीं आनीक कांयच म्हायती मेळना.दुसरो भास्कराचार्य हो इ.स.१११४ वर्सा कर्नाटकांतल्यान बिजापुर लागसारच्या बिज्जदाबिदा ह्या गांवांत जल्मलो.ताचें घर पयलीं सावन हुशार अश्या विध्दानांचें आसलें.ताका ताचो बापूय महेश्र्वर हाचे कडल्यान मुळावें शिक्षण मेळ्ळें.आपलें शिकप सोंपतकच भास्कराचार्य उज्जैनीक गेलो,थंय ताणें ब्रह्मगुप्ताचे अवकाश शास्त्राचे प्रयोग शाळेंत संशोधन वावर सुरु केलो.ब्रह्मगुप्ताचो वावर फुडें व्हरपाक ताचे फाटल्यान भास्कराचार्य हो पयलो गऩिततज्ञ आसलो.
भास्कराचार्यचो चडसो वावर अवकाशशास्त्र,अंकगणित,मेजमापशास्त्र आनी बीजगणिताचेर आसा.ताचें सगळ्यांत चड गाजिल्लें पुस्तक म्हळ्यार सिध्दांत शिरोमणी हें पुस्तक तामें इ.स.११५०त बरयल्लें.ताच्या कांय हेर पुस्तकां मदीं करण कुकुटल,सयम सिध्दांत शिरोमणी,गोलायध्याय रसगुण,सूर्यसिध्दांत हांचो आस्पाव जाता. पूण हातूंतलें एकूय पुस्तक आयज उपलब्ध ना.फकत सिध्दांत शिरोमणीचे चार अध्याय छापी स्वरुपांत पळोवंक मेळटात.लिलावती,बीजगणित,गोलायध्याय आनी ग्रहणित अशे ते चार अध्याय जावन आसात,अशें म्हण्टात,भास्कराचार्य हाका लिलावली नांवाची एक हिशार धूव आशिल्ल्ी आनी तिका घाल्लीं गणितां लिलावतीं ह्या अध्यायांत आस्पावल्लीं आसात.
अनंताचो (infinity)विचार फुडें हाडपी भास्कराचार्य हो संवसारांतलो पयलो गणिततज्ञ.श्रेत्रफळ आनी घनताय काडपाच्यो वेगवेगळ्यो रिती भास्कराचार्यच्या नांवार आसात.ज्यो अजुनूय खूब कडेन वापरतात.ताच्या ग्रहगणित ह्या अध्यायांत रोलचो सिध्दांत(Rolles Theorem),पेलचें समीकरण (Pells Equation)हांचे सारके विशय पळोवंक मेळटात.हाचे वयल्यानम अशें दिसता,अस्तंतेकडल्या देशांपयलीं भारत देशांत गणिताची पयली उदरगत जाल्ली.त्रिकोणमितीचेर भास्कराचार्यान मोलादीक वावर केल्लो.आयज गणितांत चालंत आशिल्ले कितलेशेच प्रस्न सोंपे रितीन सोडयल्ल्याचें भास्कराचार्यचे बरपावळींत दिशटी पडटा.
धर्तरेचो आकार वाटकुळो आसा असो सिध्दांत भास्कराचार्यान गोलायध्याय ह्या ग्रंथांत मांडला.आयज सगळ्यांक खबर आशिल्लो न्युटनाचो गुरुत्त्वाकर्शणाचो नेम भास्कराचार्याच्या बरपांनी धारणीकात्मक शक्ती म्हणून दिल्लो आसा.सूर्य सिध्दांतांत त्रिकोंणमितींतलें सायनचें कोश्टक (sine table) दिल्लें आसा.पायथागोरसाच्या सिध्दांताचें खरेंपण (proof)त्रिकोणाचे कुडके करुन दाखोवपाची रीत (direction method)भास्कराचार्यान वापरिल्ली आसा.तेभायर तरेपवार समीकरणां,भूमितीचे वेदवेगळे प्रस्न,पाय चें मोल,अशा विंगड विंगड विशयांचेर भास्कराचार्यान बरप केलां.आर्यभट्ट,ब्रह्मगुप्त,श्रीधर,पद्मनाथ हांचेसारक्या भारतीय गणिततज्ञाचें कार्य भास्कराचार्य-दुसरो हाणें केलें.