यवन

भारतांत आयिल्ल्या ग्रीक लोकांक यवन अशें नांव दिलां. पोरन्या ग्रीसाच्या एका भागाचें नांव आयोन अशें आशिल्लें. त्या वाठारांतल्या लोकांक आयोनियन अशें म्हण्टाले. त्या उतराचें भारतीय रुपांतर यवन अशें जालें. अशें अस्तंती-पंडितांचें मत आसा. ह्या दोन उतरांनी वर्णसाम्यूय आसा.

सनपयलीं चवथ्या शेंकडयांत सिकंदराचे घुरयेक लागून ग्रीक लोकांचो भारताकडेन संबंद आयलो. सम्राट अशोकाच्या एका शिलालेखांत अॅण्टिओकुस नांवाच्या ग्रीक राजाचो उल्लेख 'अंतिआको नामा योन राजा' असो केल्लो आसा. योन हें प्राकृत रूप आसून यवन हें ताचें संस्कृत रूप.

पाणिनीची अष्टाध्यायी, मनुस्मृती, रामायण, महाभारत ह्या पुर्विल्ल्या संस्कृत ग्रंथांनी यवन हें उतर जायते खेपे आयिल्लें आसा. पाणिनीच्या सूत्रांत यवन ह्या उतराचें स्त्रीलिंगी रूप यवनांनी जाता अशें विधान आसा. वार्तिककार कात्यायनान यवनी म्हळ्यार यवन बायल आनी यवनांनी म्हळ्यार यवनांची लिपी असो भेद दाखयला. जांची भास संस्कृत न्हय अशा लोकांक आनी परकियांक महाभारतांत म्लेंच्छ म्हळां. वसिष्ठाची गाय नंदिनी हिचें विश्र्वामित्रान अपहरण केलें. तेन्ना तिच्या आंगांतल्यान म्लेंच्छ लोक उत्पन्न जाले. तांतूत पुण्डू, द्रावीड, शबर, शक, यवन पल्लव, किरात, दरद हे लोक आशिल्ले. रामायणांतूय ही कथा सांगिल्ली आसून कांबोज, बर्बर ह्या भारतीय आनी शक, यवन ह्या परकी लोकांक म्लेंच्छ म्हळां. जे क्षत्रीय लोक क्रियालोपाक लागून आनी हेर कारणांक लागून आर्यत्त्वापासून भ्रश्ट जाले तांचें परिगणन मनुस्मृतींत केल्लें आसून तातूंत यवनांचो उल्लेख सांपडटा. कांय स्मृतीकारांच्या मतान यवन लोक संकरज आसात.

उत्तर भारतांतलो लोक असो यवनांचो निर्देश महाभारतांत केल्लो सांपडटा. उत्तरेकडल्या हेर राजांवांगडा तांणी कौरवांवटेन भारतीय झुजांत भाग घेतिल्ल्याचेंय सांगलां.

अशे तरेन भारतीय लोकांक पुर्विल्ल्या काळापसून खबर आशिल्ले यवन लोक आनी ग्रीसी लोक एक आसपाची शक्यताय ना. यवन देश म्हळ्यार अरबस्थान आनी यवन लोक म्हळ्यार अरब लोक अशें एकमत आसा तें अशें-

पुर्विल्ले यवन लोक तांचो देश ह्या दोनूय गजालींचेर उजवाड घालपी एक पुरावो अमरकोशांत सांपडटा. वेगवेगळ्या गंधवाचक द्रव्यांचीं नांवां दितना अमरसिंहान तुरूष्क, पिण्डक, सिल्ह आनी यावन हीं चारूय एकाच सुगंधी द्रव्याचीं नांवां दिल्लीं आसात. तुरूष्क आनी यावन हीं नांवां तो पदार्थ तूर्क आनी यवन देशांत उत्पन्न जाता म्हणपाचें दाखयता. 'यावनः यवनदेशजः।' अशें अमरकोशाचे सगळे टिकाकार सांगतात. हो सुगंधी पदार्थ म्हणजेच ऊद. तो अरबस्तानांत उत्पन्न जाता अशें हिरॅाडोटस म्हण्टा. हाचेवयल्यान यवन देश म्हळ्यारअरबस्तान अशें सिध्द जाता. सुगंधी द्रव्यांचें उत्पत्तिस्थान म्हणून अरबस्तानाची नामना पयलींपासून अशिल्ली. यावन नांवान वळखतलो पदार्थ ग्रीस देशांत वा युरोपांतल्या दुसऱ्या खंयच्याच भागांत उत्पन्न जायना. ताचें मूळ स्थान अरबस्तानूच. पुर्विल्ल्या पर्शियन साम्राज्याच्या आमदानींत अरबस्तानाकडच्यान घेवपाची खंडणी चड करून ह्याच पदार्थाच्या रुपान घेताले.

भारताक ग्रीसापरस अरबस्तान चड लागींचें आनी वेपाराक लागून अरबांचो भारताकडेन चड संबंध आशिल्लो. अरब हें नांव संस्कृतांत सांपडना. देखून अरबांक यवन म्हणटाले जावंये अशें वयल्या स्पश्टीकरणावयल्यान जाणवता. अॅण्टिओकुस हो सिरियेचो राजा आशिल्लो आनी सिरिया हो अरब वा यवन लोकांचोच देश. ताका लागून ताचो योनराजा म्हणून उल्लेख केला जावंये.

संस्कृत नाटकांत यवन बायल दिसता. शस्त्रागाराचेर पाळत दवरप, राजाक शस्त्रां दिवप अशीं धाडशी कामां ती करता. ही यवनी, अरबी वा तुर्की वा हबशी जातीची आसुंये. त्या जाग्याचेर ग्रीक बायल आसप शक्य ना. कारण ग्रीक बायलो आर्यवंशी आशिल्ल्यो.

दराहमिहिराचे बृहत्संहितेंत यवनांचो उल्लेख आयिल्लो आसा. तशेंच तातूंत ग्रथित केल्लें फलज्योतिश आनी शाकुनादी शास्त्र हे विशय चड करून इजिप्शियन आनी खाल्डियन लोकांचेच आशिल्ले. हाचे वयल्यान वराहमिहिराक अभिप्रेत आशिल्ले यवन हे ग्रीक नासून, इजिप्शियन, खाल्डियन ह्या अरबी वंशाचे लोक आसपाक जाय.

तशेंच अरबस्तानांत इस्लामी धर्माची स्थापणूक जाले उपरांत यवन हें उतर मुसलमानांक किद्याक लायलें तेंय कळटा. इस्लामाचे अनुयायी मूळचे अरब आशिल्ले. ताका लागून अरबांक पयलींपासून लायिल्लें यवन हें नांव मुसलमानानींच लायलां आसुंये.

सिकंदरान भारताचेर घुरी घाले उपरांत जायत्या ग्रीक राजांनी भारतीय वाठारांचेर घुरयो घाल्यो आनी वायव्य शिमेच्या कांय भागांचेर राज्यय केलें. ह्या सगळ्या लोकांक यवन ह्या नांवान वळखतात. त्या यवनांचो इतिहास असो आसा-