लता मंगेशकर
देवनागरी
|
|
लता मंगेशकर हांचो जल्म 28 सप्टेंबर 1925 दिसा इंदूरांत जालो. मराठी रंगमाचये वयलो नामनेचो गोंयकार गायक-नट मास्टर दीनानाथ मंगेशकार आनी माई (शेवंती) मंगेशकार हांची ती व्हडली धूव. तिच्या फाटल्यान आशा भोसले, हीदयनात मंगेशकर, उषा मंगेशकर, आनी मीना मंगेशकर. बापाय कडल्यानूच तिका गायन कलेचो वारसो आनी मार्गदर्शन मेळ्ळें. उस्ताद अमान अली खाँ (भेंडीबाजारवाले), उस्ताद बडे गुलाम अली खाँ आनी देवासच्या राजब अली घराण्याचो अमानतखाँ हे तिचे शास्त्रीय संगितांतले मुखेल गुरू.
आयुश्यक्रम
[बदल]नामनेच्या संगीतकारांचीं वेगळ्यावेगळ्या तरांचीं सुमार 1,800 वयर चलचित्रांतलीं सुमार 22 भाशांतलीं 25 ते 30 हजारां वयर पदां लतान म्हणल्यात. भुरगेपणांततिणें बळवंत संगीत नाटक मंडळींत ल्हान ल्हान भुमिका केल्यो. भावबंधन ह्या नाटकांतल्यान कुसुमाचे भुमिकेंत लाडकी असेच थोर ह्या पदार तिची वळख नाटयरसिकांक जाली. नवयूग आनी प्रफुल्ल ह्या मराठी चित्रसंस्थांच्या केल्ल्या. पहिली मंगळागौर हो तिचो पयलो चित्रपट. हांतूत तिणें मनूची भुमिका केली. पहिली मंगळागौर (1942) ह्या चित्रपटांतलें दादा चांद्रेकर हांणी संगीतबध्द केल्लें. ‘नटली चेत्राची नवलाई’ तिचें पयलें प्रदर्शीत पार्श्र्वगीत. लता मंगेशकर हांणी गायलेलें पयलें हिंदी गीत एका मराठी चित्रपटाखातीर आसलें. चित्रपट आसलो राजाभाऊ (1943) आनी गीत आसलें, ‘माता ऎक सपूत की दुनिया बदल दे तू’. लता मंगेशकर हांणी हिंदी चित्रपटा खातीर गायिल्लें पयलें गीत सलें, ‘पा लागूं कर जोर’, जें दत्ता डावजेकर हांणी संगीतबध्द केल्लें आनी चित्रपट आसलो वसंत जोगळेकराचो ‘आप की सेवा में’ (1946). मास्टर दीनानाथ आदार दिवपी मनीस आशिल्लो मास्टर विनायक. 1948 वर्सा मास्टर विनायकूय भायर पडलो. तेन्ना गुलाम हैदर हांणी लताक आदार दिलो. गुलाम हैदर लता मंगेशकराक घेवन त्या वेळा वयलें व्हड प्रस्थ शशिधर मुखजीं हांचे लागीं गेलो. मुखजीं तेन्ना शहीद चित्रपटाचें काम पळेतालो. लताचो आवाज पातळ आसा अशें सांगून लताक संद दिवंक ना. गुलाम हैदरान शशिधर मुखजींक सांगलें, ‘आयज तूं ना म्हणटा, पूण येता त्या वर्सानी तुमी सगले निर्माते आनी दिग्दर्शक तुमच्या चलचित्रांनी गाणें म्हणपा खातीर लताच्या पायां पडटले.’ गुलाम हैदराचीं उतरां अक्षरशा खरीं जालीं. गुलाम हैदरानूच संगीत दिल्ल्या आनी नजीम पानिपती हांणी बरयिल्ल्या ‘ दिल मेरा तोडा, मुझे कहीं का न छोडा’ (मजबूर 1948) ह्या एका गितान लता मंगेशकार म्हणजे किदें हें अख्ख्या जगाच्या लक्षांत आयलें आनी आयज मेरेन हें नांव संगिताच्या श्रेत्रांत, आयकुप्यांच्या स्थानार आसा.
चित्रपट रचना आनी पुरस्कार
[बदल]लता मंगेशकरान 1955 ह्या वर्सा पयलेंच फावट संगीत रचले, आनी ते म्हण मराठी चित्रपट “राम राम पाव्हणे.” उपरांत 1960 वर्सा तिणें जायत्या मराठी चित्रपटांक संगीत रोचपाचे काम केले. 1963 – मराठा तितुका मेळवावा, 1963 – मोहित्यांची मंजुळा, 1965 – साधी माणसं, 1969 – तांबडी माती,
लता मंगेशकराक मराठी चित्रपट “साधी माणसं” हाका “महाराष्ट्र राज्य सरकार बरीं संगीत दिग्दर्शक” पुरस्कार फावो जाला, तशेंच लता मंगेशकरान चार चित्रपटा घडोवन हाडल्यत, तांतूतली 3 हिंदी आनी 1 मराठी आशिल्ली. आमच्या भारतांतले सगळ्यांत व्हड पुरस्कार म्हळ्यार दादासाहेब फाळके पुरस्कार लता मंगेशकराक 1989 वर्सा फावो जाल्लो. तिका भारत रत्न पुरस्कार लेगीत फावो जाला.