सय्यद अहमद खान
सय्यद अहमद खान सय्यद अहमद खान भारतांतलो कट्टर इस्लामावादाचो पुरस्कर्तो आनी प्रचार, तशेंच मुस्लिम शिक्षणशास्त्रज्ञ, कायदो पंडीत आनी लेखक. ताणें आपली कारकीर्द कारकुनी नोकरेसावन सुरू काली. अलीगङ शारांत ताणें मोहमदन अँग्लो ओरिएंटल कॉलेजाची स्थापना केली. भारंतातलो मुस्लिम समाज आनी इस्लाम धर्म हांच्या पुनुरूथ्थनाची चऴवऴ ताणें उबारली. सर सय्यद अहमद खान हो एकुणिसाव्या शेंकडयांतलो एक मुस्लिम शिक्षणशास्त्रज्ञ. ब्रिटीश सरकारान सुरू केल्ल्या शिक्षणाचो फक्त हिंदू लोक लाभ घेतात. पूण परंपरीक पध्दतीन शिक्षण घेवप मुस्लिम लोक फाटींच आसा. देखून 1875 त ताणें अलिगड शारांत मुस्लिम स्कुल सूरु केलें. ताचेचं मुखार महाविघालयांत आनी उपरांत मुस्लिम विधापियाठांत रूपांतर जाले. 1887 त ’अखिल भारतीय मुस्लिम शिक्षण परिशदेची’ स्थापना करपांत ताणेंच फुडाकार घेत्तिलो. हे शिक्षणीक संसथेक उपरांत राजकीय परीशदेचें स्वरूप मेऴ्ऴे. मुस्लिम लीग हो संस्थेचें योगदान म्हत्वचें आसा. सैयद खान हाणें मुस्लिम समाजांत शिक्षणाचो प्रसार केलो. धर्मिक जागृताय वाडयली. तशेंच मुस्लम समाजाक ब्रिटीश सत्तेकडे लागीं हाडपाचो वावर तामें केलो. आदी भातांतलो मुसलमान समाज ब्रिटीशाआड आशिल्लो. भारतांतली मुस्लमानांनी सत् नस्ट करपांत ब्रिटीशांचो हात आसा अशें तांका दिसतालें. अशा समाजाक सर सय्यदान इंग्लिश शिक्षणाचें म्हत्व पटोवन दिलें. ब्रिटीश सत्तेकडेन एकनिश्ठ रावल्यार मुसलमान समाजाची प्रगती जातली हें पटोवन दिवपाखातीर ताणें साबार ल्हान व्हड संस्था उबारल्यो. तेखातीर खूब व्याख्यानां आनी लेखय बरयले. सय्यदाच्या यत्नांक लागुनूच ब्रिटीश राजकारभारांत आनी लश्करांत मुसलमानांक म्हत्वाचे हुद्दो मेऴऴे. एकुणिसाव्या शेंकडयाच्या शेवटाक भारतांत जो राष्ट्रवाद उदयाक आयलो ताका सय्यदान सदाच विरोद केलो. 1885 त काँग्रेसची स्थापणूक जाल्या उपरांत हिदूं आनी मुसलमान हाचें एकवटीचे काँग्रसीन जो भर दिल्लो ताकाय विरोध करून,मुसलमानांचे नदरेन ती विधातक आसा. अशें ताणें सांगलें भारतांतल्या मुसलमानांक राष्ट्रीय चऴवऴीसावन पयस दवरपा खातीर यय्यद 1889 त अप्पर इंडियन मोहमडन डिफेन्स असोसिएशन नावांची संस्था उबारिल्ली. ताणें मुसलमानांखातीर विभत्ती मतदार संघ मागलो. ताच्या मताप्रमाण भारत हे एक राष्ट्र नाशिल्लें. एकाच देशांत दोन वोगवेगऴ्या धर्मांचे लोक आसल्यार, तीं दोन राश्ट्रं जातात, असो ताचो व्दिराशट्रवादी सिध्दांत आशिल्लों . सय्यदाच्यो सगऴयो मागण्यो वो यावजण्यो इसलाम धर्म , इस्लाम समाज आनी इस्लाम संस्कृती , भारतीय संस्कृतासावन वेगऴी करपाची मुसलमानांक प्रेरणा दिवपी थारल्यो.