एड्स
देवनागरी
|
|
एड्स हो एका घातक रोग जावन आसा. एड्स म्हळ्यार ‘एक्वायर्ड इम्यूनो डेफिशियन्सी सिन्ड्रोम’ (Acquired Immuno Deficiency Syndrome) ह्या रोगाक लागून मनशाची प्रतिकारशक्त सामकीच उणी जाता. भलायकेन घटमूट आशिल्लो मनीस ह्या रोगाचे व्हायरस कुडींत पावतकच खंयच्याच रोगांचो प्रतिकार करूंक शकना. मनशाच्या रगतांत प्रतिकारजन्य अशे ‘टि लिम्फोसायटस’ आसतात तांचेंय प्रमाण उणें जावन कॅन्सर आनी हेर बरींचशीं दुयेंसां मनशाक सोपेपणान जावंक पावतात.
हो रोग एकेतरेच्या व्हायरसाक लागून जाता. हाका ‘रिट्रोव्हायरस’ अशें म्हण्टात. पयलीं ह्या व्हायरसाक ‘ह्यूमन सॅल ल्यूकोमिया व्हायरस’ अशें म्हण्टालें. उपरांत ताका ‘ह्यूमन टी लिम्फोट्रोपिक व्हायरस ३’ (HTLV॥।) अशें म्हणूंक लागलें. १९८३ वर्सा फ्रेंच वैज्ञानिकांनी ताचें नांव ‘लिम्फोडिनोपेथी असोसिएटेड व्हायरस’ (LAV) अशें दवरलें. हालींच आंतरराष्ट्रीय पांवड्याचेर व्हायरसांक नांवां दिवपी संस्थेन (ICTV) एक समिती नेमून ह्या व्हायरसाक ‘ह्युमन इम्यूनोडेफिशियन्सी व्हायरस’ (HIV)अशें नांव दिवपाचें थारायलें.
एड्सचे व्हायरस मनशाच्या रगतांत, थुकयेंत, दुकानी, बायलेच्या दुदांत, मुतांत आनी दादल्याच्या वीर्यांत सांपडटात. ब-याच सोदा उपरांत हे व्हायरस मनशाचें रगत आनी वीर्य हातूंतल्यान एकल्यापसून दुस-याचे किंत रिगूंक शकतात, अशें सिध्द जालां.
दादलोबायलेचो लैंगिक संबंद हो ह्या रोगाची लागण जावपाचो मुखेल मार्ग आसा.गुदव्द्ररांतल्यान केल्लो संभोग रोग पातळावपाचो सगळ्यांत चड सर्रास मार्ग आसा. ह्या प्रकारांतल्यान व्हायरस एकदम रगतांत भितर सरतात, आनी भलायकेन बरो आशिल्ल्या मनशाक रोखडोच हो रोग जाता. दादलो बायलेच्या संबंदांत हो रोग दादल्याकडसून बायलेक वा बायलेकडसून दादल्याक जावंक शकता, ह्या रोगाची लागण जावपाची शक्यताय एकापरस अदीक लैगिक जोडीदार आशिल्ल्यांक चड आसता. हातूंत समिलिंगी संभोगी (Homosexuals) वा परलिंगी संभोगी (Hetrosexuals) अशा दोनूय प्रकारचे मनीस ह्या रोगाक बळी पडूंक शकतात. लैंगिक संबंदाभायर रगतांतल्यान हो रोग एकल्याकडल्यान दुस-यामेरेन पातळूंक शकता. देखीक- रोगाचे व्हायरस आशिल्ल्या मनशाचें रगत दुस-याक दित; वा रोग्याचें रगत काडूंक वापरिल्ल्यो सुयो आनी हेर अवजारां रोग जावनाशिल्ल्या मनशाखातीर वापरीत, जाल्यार हो रोग दुस-याच्या कुडींत पावता. घुंवळे वखदां शिरांतल्यान तोंपून घेवपी लोकांकय हो रोग सिरींज वा सुयांवरवीं जावपाची शक्यताय बरीच चड आसता.
गुरवार बायलेचे कुडींत रोगाचे व्हायरस आसल्यार भुरगें जल्माक येवचे पयलीं वा जल्माक यरतकच ताका ह्या रोगाची बादा जाता. घुंवळे वखदां घेवपी बायलो आनी एकापरस चड दादल्यांकडेन लैंगिक संबंद दवरपी बायलो, समलिंगी संभोग करपी दादलो वा बायल, एकापरस चड बायलांकडेस लैंगिक संबंद आशिल्ले दादले, हाव्यावरवीं हो रोग पातळटा.
ज्या मनशांक हो रोग जाता तांकां वेगवेगळगया प्रकारचीं दुयेंसां जावं येतात. रोगाचो व्हायरस कुडींत रिगल्या उपरांत ६ म्हयने ते पांच वर्सांभितर केन्नाय ह्या रोगाचीं लक्षणां दिसूंक शकतात. रोग जाल्ल्या मनशाक कसलेंच लक्षणां दिसूंक शकतात. रोग जाल्ल्या मनशाक कसलेंच लक्षण नाशिल्लें दुयेंस जावन अचकीत जीव वचूंक शकता. चड करून प्रोटोझोआ,हॅलमीन्थ (कृमि), फंगस, बॅक्टेरिया आनी व्हायरस आशिल्ले हेर रोग रोगी मनशाक जातात .
ह्या रोगाच्या लक्षणांभितर थाकाय येवप, जोर येवप, भूक मरप, वजन उणें जावप, पातळ परसाकडेन जावप, रातचो घाम येवप, गळो, खांके आनी जांगांचेर गुटां येवप हीं लक्षणां सहजपणान दिसपी आसात.रोगी मनशाक न्यूमोनिया आनी कातीचेर वा तोंडांत जावपी ‘कापोसिस सारकोमा’ ह्या प्रकारचो कॅन्सर जावपाची शक्यताय बरीच आसता. हे भायर हेर संसर्गजन्य रोग जावंक शकतात, ते अशें आसात- क्रिपटोक्रोकल इनदफेक्शन (उपसर्ग), मायक्रो बॅक्टेरियल इन्फेक्शन (उपसर्ग), हिस्टोफ्लाजमोसिस, कॉक्सिडाय आयोडोमायकॉसिस,टॉक्सोफ्लाजमीसिस, आयहोस्पोरीयोसिस, कॅन्डीडीयासिस, सायटोमटगालोव्हायरस, हरपीस सिंफ्लेक्स आदी.
मेंदूचेर आनी मज्जातंतूचेर परिणाम करपीघातक दुयेंसांय एड्सची लागण लाल्ल्या मनशाक जावं येतात. हातूंत याद ना जावप, मेनीन्जायटीस, एन्सेफलायटीस, मायलायटीस अशा कांय गुयेंसांचो आस्पाव जाता. सध्या तरी एड्सेफलायटीस, मायलायटीस अशा कांय दुयेंसांचो आस्पाव जाता. सध्या तरी एड्स ह्या रोगाचो पुराय बंदोबस्त करपी एकूय वखद घेवंक ना. ह्या रोगाच्या व्हायरसाक (HIV) आळाबंदा हाडपाखातीर कसलेंच वखद परडणामकारक अशें सिध्द जावंक ना. सूरामीन, रिबावीरीन, फॉस्फोनोफॉर्मेट, एच्. पी. ए. २३, रिफामायसीन, इंटरफॅरॉन आनी एझिलोथायमिडीन हेसारकीं वखदां वापरून एड्स व्हायरसाची वाड थांबोवपाचो यत्न चालू आसा. पूण हातूंतलें खंयचेंच वखद पुरायपणान प्रभावी ना. हेभायर चड तेंप घेतल्यार ह्या वखदांचेय मनशाचे कुडीचेर वायट परिणाम जावं येतात.
कुडीची प्रतिकारशक्त वाडची आनी एड्सची लागण जावंची न्हय, हाकालागून अस्थिमज्जेचें प्रतिरोपण करप (bone marrow transplant इंटरल्यूकिन, इंटरफॅरॉन गॅमा, थायमिक हार्मोन आनी हेर रसायनीक वखदां दिवप ह्या सारके उपाय येवजितात.
एड्स व्हायरसाक आळाबंद हाडूंक आयजमेरेन जरी यश मेळिल्लें ना, तरीपूण ह्या रोगाआड जतनाय घेवं येता.एड्स जाल्ल्या रोगयाचेर उपचार करतल्यांनी सदांच हाताक हातमोजे घालून वावरूंक जाय एक सिरींज वा सूय एकल्या रोग्याक वापरतकच दुस-याक पर्थून वापरची न्हय. एड्स जाल्ल्या रोग्याचे कपडे वा कसलीय वस्त दुस-यान वापरची न्हय. रोग्याचे कपडे लासून उडोवंक जाय रगत दान करतना वा दुस-याचें रगत घेतना बरीच जतनाय घेवंक जाय. हॉस्पिटलांतलो सगळ्यो वस्तू नितळ दवरूंक जाय. कुडीभायर एड्सचे व्हायरस मारून उडोवपाखातीर कांय रसायनांचोय उपेग करतात. हांकां डिस्इन्फेक्टर्स म्हण्टात. हे डिस्इन्फेक्टर्स अशे आसात- क्लोरिन सोडियम डायक्लोसेआयजोसायान्यूरेट, क्लोरामिन, आक्लोहोल इथेनोल, फॉरमाल्डीहायड फॉरमालीन,ग्लुटारल ग्लुटारलडीहायड आदी. रगत, विर्य वा आंगाच्या खंयच्याय भागाचें प्रतिरोपण करतना पुरायपणान तपासणी करूंक जाय.
एड्स हो रोग सगळ्यांत पयलीं १९८१ त अमेरिकेंत सांपडलो. अटलांटा- जॉर्जिया हांगा ५ समलिंगी संभोगी तरणाट्यांक एक वेगळ्याच प्रकारच्या फुफुस्सांच्या रोगाचो संसर्ग जाल्ल्याचें दिसून आयलें. त्याच वर्सा न्यूयॉर्क आनी कॅलिफोर्निया हांगा ‘कापोसिस सारकोमा’ ह्या कॅन्सराच्या रोगाचेय बरेच रोगी सांपडले, जे समलिगीं संभोगी आशिल्ले.
सध्याक ह्या घातक रोगाचेर संवसारभर बोवाळ चल्ला. वैजकी शास्त्रांतच न्हय, तर सादारण लोकांमदींय ह्या रोगाविशीं विंगडविंगड कलपना आनी दुबाव पातळूंक लागल्यात. ह्या रोगान कुडिचेरूय न्हय तर मानसिक परिणामय बरोच घडोवन हाडला.
अमेरिका, कॅनडा, अस्तंत युरोप आनी ऑस्ट्रेलिया ह्या वाठारांनी एड्स दुबावित बरेच लोक सांपडल्यात. त्या मानान पुरायपणान उदरगत जावंक नाशिल्ल्या देशांनी ह्या रोगाचें प्रमाण उणे आसा. भारतांत सध्यामेरेन १६५० रोगी ह्या रोगाक बळी पडल्यात (AIDS Positive cases)म्हणपाचें सिध्द जालां. गोंयांत सुमार १६,४८८ लोकांची दुबावित म्हूण वैजकी तपासणी करतकच ३३ जाणांक ह्या रोगाची लागण जाल्या, अशें समजलां. हातूंत गोंयकार तशेंच गोंयाभायल्या आनी भारताभायल्या गोंयांत रावपी लोकांचो, तातूंतल्या तातूंत भोंवडेकारांचो आस्पाव आसा.