भगतसिंग
देवनागरी
|
|
|
भगतसिंग:(जल्मः २८ सप्टेंबर १९०७, बंग, जिल्हो-ल्यालपूर, पंजाब, मरणः२३ मार्च १९३१, लाहोर).
भगतसिंग हो भारतीय स्वातंत्र्य चळवळींतलो एक व्हड सशस्त्र क्रांतीवीर. एका शेतकार, देशभक्त शीख कुटुंबांत ताचो जल्म जालो. ताचे आवयचें नांव विद्दावती आनी बापायचें किशनसिंग. ताच्या बापायक क्रांतिकारी साहित्याचो प्रसार केल्लेखातीर १० म्हयन्यांची ख्यास्त जाल्ली आनी तो लाला लजपरातय हाचे वांगडा मंडालेचे बंदखणींत आशिल्लो. भगतसिंगान बंगांत शालेय शिक्षण घेवन लाहोराच्या डी. ए. वी. आनी फुडें नॅशनल कॉलेजींतल्यान बी. ए. पदवी मेळयली (१९२३). विद्दार्थीदशेंत आसतना जयचेद विद्दालंकार आनी भाई परमानंद ह्या शिक्षकांचो ताचेर प्रभाव पडलो. डी. ए. व्ही. कॉलेजींत आसतना ताणें विद्यार्थ्यांची संघटना घडोवन हाडपाक फुडारपण घेतिल्लें आनी आजल्म आंकवार रावन सुटके झुजांत वांटो घेवपाचो सोपूत घेतिल्लो.
१९२३ त तो हिंदुस्थानांत 'सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिएशन' हे संस्थेंत गेलो. रोखडोच ताका मध्यवर्ती समितीचो सचीव नेमलो. संघटीतपणान वावर करपी सुखदेव, चंद्रशेखर आझाद, बटुकेश्वर दत्त, भगवती चरण, जतींद्रनाथ दास हांच्या आदारान ताणें 'नौजवान भारत सभा' ही कट्ट्या देशभक्त तरणाट्यांची संघटना स्थापन केली (१९२५). तेन्ना उत्तर प्रदेशांत सतिंद्रनाथ संन्याल हाच्या फुडारपणाखाला गुप्त संघटनेचें जाळें पातळिल्लें. हे संघटनेचें साहित्य लाहोराक हाडून वाटपाचो वावर ताणें घेतलो. तेचपरी पंजाब, दिल्ली, उत्तर प्रदेश हे भाग स्वातंत्र्य चळवळींचे नदरेन एकठांय हाडले. नौजवान भारत सभेचो एक फांटो लाहोराक स्थापन करुन तिचें फुडारपणूय ताणें केलें. चंद्रशेखर आझाद, बटुकेश्र्वर दत्त, जतींद्रनाथ दास आदींच्या आदारान ताणें जायते क्रांतिकारक बेत आंखले.
तातूंत काकोरी खटल्यांतल्या बंदींची बंदखणीतल्यान सुटका करप, सायमन आयोग आनी ताच्यो शिफारशी हांचे आड खर विरोध करप, शस्त्रां एकठांय करप, म्हत्वाच्या क्द्रांत बाँबाचे कारखाने चालू करप, लाला लजपतराय हाचेर जाणें लाठी हल्लो केला च्या ए. ए. स्कॉट ह्या पोलीस अधिकाऱ्यांक मारप हे कार्यक्रम आंखिल्ले. १९२६ त लाहोराक जाल्ल्या बाँबस्फोट प्रकरणांत ताका धरलो, पूण फावो ते पुरावे मेळूंक नाशिल्ल्यान ताका सोडलो. ऑगस्ट १९२८ त दिल्लीच्या फिरोझशाह किल्ल्यांत वेगवेगळ्या प्रांतांनी क्राती सघटनांचे कार्य करपाचो मेळावो भरलो. चंद्रशेखर आझादाच्या फुडारपणाखाल हिंदुस्थानांत आशिल्ल्या 'सोशलिस्ट रिपब्लिकन असोसिेएशन' हे संस्थेन पंजाबांतल्या पुराय वावराचें फुडारपण भगतसिंगाकडेन सोपयलें. तिचें जाळें सगळेकडेन पातळिल्लें. फुडें हे संस्थेचे रुपांतर 'नौजवान सैनिक संघ' हे संस्थेंत केलें सगळ्या फांट्यां कडेन संपर्क दवरुन एकसुत्रताय हाडपाचो वावर भगतसिंगाचेर सोंपयलो.
सायमन आयोगाचेर खर निदर्शनां करता आसतना जाल्ल्या लाठीहल्ल्यांत लाला लजपतरायाक मार बसलो आनी उपरांत ताका मरण आयलें (१७ नोव्हेंबर १९२८). ताचो सूड घेवपाखातीर ह्या हल्ल्याचो मुखेल सुत्रधार पुलीस अधिक्षक स्कॉट हाचो खून करपाचो निर्धार भगतसिंग, चंद्रशेखर आझाद आनी शिवराम राजगुरु हांणी केलो, पूण थरयल्ल्या दिसा आनी थरयल्ल्या वेळार स्कॉटबदला आयिल्लो दुसरो पुलीस अधिकारी साँडर्स हाका मारलो. उपरांत भगतसिंग थंयच्यान कलकत्त्याक पळून गेलो. ताणें जतींद्रनाथ दास हाका हाडून आग्राआनी लाहोराक बाँब कारखानो सुरु केलो. ताच्या क्रांतीकारक पक्षान दोन अन्यायकारक विधेयकांचो (ट्रेड डिस्प्युट बील आनी पब्लिक सेफ्टी बील), निशेध म्हणून बटुकेश्र्वर दत्त आनी भगतसिंग हांचेकडेन दिल्लीचे केंद्रीय विधानसभेंत ब्रिटिशांचे हुकूमशाही वृत्तीचो निशेध करपाखातीर बाँब उडोवपाचें काम सोंपयलें. ८ एप्रिल १९२९ दिसा सभासदांत तीं विधेयकां मांडलीं. बिलांचो निर्मय दिवपाखातीर विठ्ठलभाय पटेल उबो रावतकच प्रेक्षकांतल्यान बटुकेश्र्वर दत्त आनी भगतसिंग हांणी सभाघरांत बाँब घाले, हवेंत गुळ्यो मारल्यो आनी निशेध पत्रकां उडयलीं. तशेंच 'इन्कलाब झिंदाबाद' अशो घोशणा दीत सरकाराचे सुवादीन जाले.
ह्या आनी हेर जायत्या आरोपांक लागून ताका सुरवेक काळ्या पाण्याची ख्यास्त जाली 9१२ जून १९३०). पूण फुडें खास न्यायाधिकरणान ताका गोळाक लावपाची ख्यास्त फर्मायली. २३ मार्च १९३१ दिसा लाहोरचे मध्यवर्ती बंदखणींत ताका गोळाक लायलो. ह्या क्रांतीकारकाची ख्यास्त उणी करपाखातीर महात्मा गांधी आनी काँग्रेस हांणी जायते यत्न केले पूण तांकां यश मेळ्ळेंना.
भगतसिंगान कम्युनिस्टाच्या साहित्याचो चड करुन कार्ल माक्साच्या दास कापिताल आनी 'कम्युनिस्ट जाहीरनामो' हांचो अभ्यास केल्लो. भगतसिंग एक धडाडीचो खबरांपत्रकारुय आशिल्लो. 'अर्जुन (दिल्ली), 'प्रताप' (कानपूर) आदी दिसाळ्यांतल्यान तो 'बसवंतसिंग' ह्या टोपण नांवान बरयतालो. अमृतसर सावन उजवाडाक येवपी अकाली आनी कीर्ती ह्या दिसाळ्यांचेंय ताणें संपादन केलें. आपले कर्तव्यनिश्ठेन, त्यागान आनी धडाडीन पुराय भारतांत जाग हाडपी भगतसिंग एक आगळोच तरणाटो जावन गेलो.
भारत-पाकिस्तान फाळणे उपरांत ताची दफनभूंय हुसेनीवाला हो भाग पाकिस्तानांत गेलो. पूण भारत सरकारान ते बदला भूंय दिवन तोपरतो मेळयलो. थंय १९६८ त सरकारावतीन व्हड यादस्तीक बांदलें. [1]